مقدمه: اهمیت میکس استاندارد آنتی‌بیوتیک در آزمایشگاه‌ها
در سال‌های اخیر، اندازه‌گیری باقیمانده آنتی‌بیوتیک‌ها در مواد غذایی با منشأ دامی به یکی از الزامات کلیدی در ایمنی غذایی و سلامت عمومی تبدیل شده است. این آزمون‌ها نیازمند استفاده از محلول‌های استاندارد دقیق، پایدار و قابل‌ردیابی هستند. برخی آزمایشگاه‌ها به‌دنبال محلول‌های میکس استاندارد آنتی‌بیوتیک برای تسهیل فرآیندهای آزمون هستند. اما برندهای معتبر بین‌المللی، به‌ندرت چنین محلول‌هایی را عرضه می‌کنند. در این مقاله، دلایل اصلی علمی و فنی این تصمیم بررسی می‌شود.
ناپایداری ترکیبات در میکس استاندارد آنتی‌بیوتیک در آزمایشگاه‌ها
ساختار شیمیایی آنتی‌بیوتیک‌ها بسیار متنوع است. ترکیب چندین ماده در یک محلول می‌تواند منجر به:
- ناپایداری برخی ترکیبات
- واکنش‌های شیمیایی بین آنتی‌بیوتیک‌ها
- کاهش دقت و صحت نتایج آزمون‌ها شود
برندهایی مانند Sigma-Aldrich، LGC، A2S فقط زمانی محلول‌های ترکیبی ارائه می‌دهند که پایداری کامل اجزا در شرایط نگهداری متفاوت اثبات شده باشد.
تداخل در کروماتوگرافی و مشکلات تحلیل LC-MS/MS
در روش‌های حساس مانند LC-MS/MS، استفاده از محلول‌های میکس آنتی‌بیوتیک می‌تواند منجر به:
- هم‌پوشانی پیک‌ها
- تقویت یا تضعیف سیگنال‌ها (Matrix Effect)
- تداخل در شناسایی و اندازه‌گیری دقیق ترکیبات
به همین دلیل، بسیاری از آزمایشگاه‌ها ترجیح می‌دهند از محلول‌های تکی استاندارد استفاده کنند تا صحت و تکرارپذیری آزمون تضمین شود.
ناسازگاری با مقادیر مجاز باقیمانده (MRL) و الزامات قانونی
سازمان‌هایی مانند Codex، EFSA، FDA و EMA مقادیر مجاز هر آنتی‌بیوتیک را به‌صورت جداگانه تعریف کرده‌اند. تنظیم دقیق غلظت‌ها در یک محلول ترکیبی و انطباق آن با تمام استانداردهای قانونی، عملاً کاری پرریسک و ناپایدار است.
بنابراین، استانداردهای تکی همچنان برای تطابق با الزامات قانونی و اعتبار نتایج، گزینه اصلی باقی می‌مانند.
راهکار جایگزین برای استفاده ایمن از میکس استاندارد آنتی‌بیوتیک
به‌جای انتظار برای میکس‌های آماده، آزمایشگاه‌ها می‌توانند از این راهکار استفاده کنند:
- تهیه میکس‌های موقتی در آزمایشگاه با محلول‌های تکی معتبر
- استفاده از مواد مرجع پودری و تهیه محلول طبق نیاز، با کنترل کیفیت داخلی
پیشنهاد ویژه: محصولات A2S فرانسه از طریق شیمی‌دانان ویرا
شیمی‌دانان ویرا به‌عنوان نماینده رسمی A2S در ایران، دو نوع استاندارد آنتی‌بیوتیک ارائه می‌دهد:
- محلول‌های تکی آماده مصرف (Ready-to-Use)
- مواد مرجع پودری با خلوص بالا (Neat Standards)
این محصولات دارای گواهی COA معتبر و قابل‌ردیابی هستند و با الزامات Codex و EFSA هماهنگ‌اند.
جمع‌بندی
عدم ارائه میکس استاندارد آنتی‌بیوتیک توسط برندهای بزرگ، نتیجه رویکردی علمی، ایمن و قانونی است. با وجود فناوری‌های جدید، تولید پایدار این میکس‌ها هنوز چالش‌برانگیز است. بنابراین، استفاده از محلول‌های تکی و ترکیب کنترل‌شده در آزمایشگاه بهترین و دقیق‌ترین راهکار است.
منابع علمی:
- Barros et al. (2023) – Multiclass antibiotics in animal food
- Kaufmann et al. (2008) – Veterinary drugs LC-MS/MS
- García-Gómez et al. (2019) – Validating reference standards in LC-MS/MS
